WSTĘP

Rodzina jest pierwszym i głównym środowiskiem wychowawczym. To właśnie w niej tworzą się określone normy regulujące zachowania jej członków, a także role i pozycje wytwarzające wzajemne wymagania, oczekiwania. Jednocześnie pewna grupa czynników związanych bezpośrednio ze stosunkami wewnętrznymi oraz nieprawidłowymi postawami rodziców, a także wpływami zewnętrznymi może wpływać na znaczne obniżenie jej znaczenia w wychowaniu dzieci, w kształtowaniu prawidłowych postaw. Zgodnie z Powszechną Deklaracją Praw Dziecka uchwaloną przez Zgromadzenie Ogólne ONZ 20 listopada 1959 roku, rodzina jest naturalną i fundamentalną jednostką społeczeństwa i podlega ochronie ze strony społeczeństwa i ze strony państwa.

Rodzina spełnia określone zadania wobec swoich członków a także wobec całego społeczeństwa. Wychowanie dzieci leży w interesie zarówno rodziny jak i społeczeństwa. Rodzina przygotowując swoje dzieci do pełnienia ról społecznych w dorosłym życiu, spełnia obowiązek wobec siebie oraz wobec państwa. Podejmuje wspólnie działania z innymi instytucjami na rzecz społeczności i swoich członków.

We współczesnych warunkach społeczno - gospodarczych rodzina ulega daleko idącym przekształceniom, zmieniają się jej podstawy społeczno - ekonomiczne, zmienia się również treść życia rodzinnego, jej funkcje oraz struktura społeczna. Pojawiają się problemy, których współczesna rodzina nie jest w stanie pokonać samodzielnie. Podstawą społecznej pomocy rodzinom powinno być wsparcie w procesie prawidłowego budowania relacji w rodzinie oraz prawidłowym wypełnianiu ról rodzinnych i społecznych jej członków.

Pomoc powinna prowadzić do przezwyciężenia trudnych sytuacji życiowych, do życiowego usamodzielnienia się rodzin poprzez wykorzystanie własnych możliwości, uprawnień i zasobów rodziny w integracji ze środowiskiem. Osoby, rodziny korzystające z pomocy społecznej obowiązane są do współdziałania w rozwiązywaniu ich trudnej sytuacji życiowej. Pomoc powinna być ukierunkowana na wykorzystanie potencjałów własnych rodziny, na wsparcie rodziny w jej naturalnym środowisku przy aktywnym udziale środowiska lokalnego, Kościołów oraz organizacji pozarządowych. Bardzo istotne jest także zabezpieczenie instytucjonalne. Zintegrowane działania pomocowe powinny zapobiegać sytuacjom trudnym, marginalizacji rodzin. Powinny służyć edukacji, odbudowie i podtrzymywaniu zdolności do uczestniczenia osób i rodzin w prawidłowym wypełnianiu ról społecznych i życiu społecznym.

Pomoc rodzinom powinna być realizowana przede wszystkim przez:

- diagnozę i profilaktykę problemów społecznych;

- rozbudzanie, wzmacnianie, a także wyzwalanie potencjałów tkwiących osobach i rodzinach;

- edukację, wspieranie rodziców w prawidłowym pełnieniu funkcji rodzicielskich;

- dążenie do zapewnienia bezpieczeństwa socjalnego rodzinom;

- poprawę warunków, jakości życia rodzin, zwłaszcza ubogich i dysfunkcyjnych;

- umożliwienie osobom i rodzinom równego dostępu do infrastruktury socjalnej, kulturalnej i oświatowej;

- zapewnienie osobom i rodzinom dostępu do informacji.

ZASADY OGÓLNE

- ochrona prawna dziecka i rodziny;

- podmiotowość rodziny;

- prawo dziecka do życia w rodzinie prawidłowo funkcjonującej;

- wzmacnianie rodzin w prawidłowym wypełnianiu funkcji, zwłaszcza wychowawczych, opiekuńczych i socjalnych;

- zintegrowane, całościowe działania różnych podmiotów na rzecz rodzin, zwłaszcza zagrożonych ubóstwem, niepełnosprawnością, patologią społeczną;

- edukacja jako podstawowy warunek rozwoju jednostki i społeczeństwa;

- profilaktyka wobec problemów społecznych, zwłaszcza wobec uzależnień i przemocy w rodzinie;

- promocja, wspieranie inicjatyw i nowatorskich rozwiązań w pracy z rodziną i dzieckiem, ukierunkowanych na ciągłość, kompleksowość i efektywność.

CELE GLOBALNE

- zapobieganie, niwelowanie skutków problemów społecznych, zwłaszcza grożących bezradnością, degradacją i marginalizacją społeczną;

- zapewnienie bezpieczeństwa socjalnego, poprawa poziomu i jakości życia rodzin;

- profilaktyka i niwelowanie braków edukacyjno - wychowawczych, socjalizacyjnych, zdrowotnych materialnych;

- promowanie zdrowego stylu życia, zdrowej rodziny;

- prewencja, likwidacja czynników zagrażających środowisku wychowawczemu dzieci i młodzieży;

- kompensowanie deficytów materialnych, zdrowotnych,, edukacyjnych, społeczno - wychowawczych wśród dzieci i młodzieży;

- zacieśnienie współpracy podmiotów tworzących otoczenie wychowawcze dla dzieci i młodzieży;

- stymulowanie lokalnego środowiska w kierunku wyzwalania tkwiących w nim potencjałów (społecznego, organizacyjnego, intelektualnego, i twórczego), zwłaszcza wśród dzieci i młodzieży;

- zapobieganie szeroko rozumianej przemocy, uzależnieniom, przestępczości wśród dzieci i młodzieży;

- zapobieganie porzuceniu dzieci i młodzieży.

PRIORYTETY

- Tworzenie warunków do rozwoju infrastruktury organizacyjnej, instytucjonalnej i finansowej, wspomagającej programy integracji społecznej, szczególnie osób niepełnosprawnych, dzieci i młodzieży z deficytami edukacyjnymi, wychowawczymi i nieprzystosowanej społecznie.

- Eliminowanie czynników sprzyjających patologizacji i wykluczeniu rodzin.

- Tworzenie spójnych programów profilaktycznych w zakresie zapobiegania deprywacji, wykolejeniu rodzin, zwłaszcza dzieci i młodzieży.

- Tworzenie warunków do rozwoju programów promujących zdrowie, zwłaszcza dzieci i młodzieży.

FUNKCJONOWANIE RODZINY

Cel operacyjny:

Wzmacnianie zasobów rodziny

Zadania:

- diagnoza warunków życia rodzin;

- inicjowanie, promowanie programów ukierunkowanych na rozwój zdrowych rodzin;

- rozwijanie potencjału usługowego wspomagającego rodzinę w prawidłowym funkcjonowaniu;

- rozbudowa zaplecza informacyjnego i edukacyjnego wspierającego rodzinę w społecznym funkcjonowaniu;

- kompleksowość i kompatybilność podmiotów wspierających rodzinę.

Cel operacyjny:

Ustawiczne wspieranie rodziców, dzieci i młodzieży w prawidłowym wypełnianiu funkcji rodzinnych

Zadania:

- uruchamianie, wspieranie edukacji i poradnictwa rodziców w zakresie diagnozy zagrożeń i uzależnień u dzieci i młodzieży;

- uruchamianie wsparcia dla rodzin zagrożonych i dotkniętych dysfunkcjami;

- rozwijanie wsparcia rodzin znajdujących się w sytuacji kryzysu;

- budowanie, wzmacnianie form dziennej opieki nad dziećmi;

- aktywizacja rodziców w proces wychowawczo - dydaktyczny dzieci i młodzieży;

- wspieranie zastępczych form opieki nad dzieckiem;

- organizowanie zajęć o charakterze informacyjno - warsztatowym na terenie placówek oświatowych poświęconych poszerzaniu wiedzy rodziców dotyczącej potrzeb, możliwości i warunków rozwojowych dzieci i młodzieży;

- organizowanie zajęć o charakterze informacyjno - warsztatowym na terenie placówek oświatowych poświęconych poszerzaniu wiedzy dzieci i młodzieży dotyczącej prawidłowego wypełniania funkcji rodzinnych i społecznych.

SYTUACJA MATERIALNA RODZINY

Cel operacyjny:

Poprawa poziomu i jakości życia rodzin prowadzących do uaktywniania własnych potencjałów rodziny

Zadania:

- rozpoznanie, monitoring poziomu, warunków i jakości życia rodzin;

- diagnoza możliwości i potencjałów własnych rodzin oraz warunków ich wykorzystania;

- rozbudowa kompatybilnego systemu ochrony rodziny przed utratą bezpieczeństwa socjalnego;

- rozwój systemu wsparcia rodziny z osobami długotrwale chorymi, niepełnosprawnymi, starszymi;

- świadczenie usług materialnych i rzeczowych z zakresu pomocy społecznej rodzinom znajdującym się w trudnych warunkach socjalno - bytowych;

- świadczenie pracy socjalnej na rzecz poprawy funkcjonowania rodzin w środowisku lokalnym;

- świadczenie usług w formie poradnictwa specjalistycznego rodzinom mającym trudności lub wykazującym potrzebę wsparcia w rozwiązywaniu problemów życiowych;

- zapewnienie dzieciom i młodzieży z rodzin ubogich opłacenia należności za posiłki w szkole;

- pomoc finansowa w zakresie wyposażenia w podręczniki i przybory szkolne dzieci i młodzieży z rodzin ubogich;

- pomoc materialna o charakterze socjalnym dla uczniów zamieszkałych na terenie Gminy.

WYCHOWANIE

Cel operacyjny:

Promowanie norm i wartości społecznych

Zadania:

- włączenie w proces wychowawczy programów kształtujących wśród dzieci i młodzieży umiejętności radzenia sobie z procesem medialnej i multimedialnej manipulacji oraz w sytuacjach trudnych;

- włączenie w proces wychowawczy programów rozwijających postawę asertywności i podmiotowości człowieka;

- wspieranie i rozwój programów o charakterze profilaktycznym, edukacyjnym wspierających proces wychowania dzieci i młodzieży;

- włączenie w proces wychowawczy efektywnego systemu wyłaniania i aktywizowania liderów wśród dzieci i młodzieży na różnych płaszczyznach życia społecznego;

- kształtowanie postaw prospołecznych poprzez promowanie i wspieranie wolontariatu w środowisku lokalnym.

Cel operacyjny:

Zapobieganie i niwelowanie deficytów wychowawczych

Zadania:

- wspieranie placówek wsparcia dziennego;

- wspieranie rodzin dysfunkcyjnych i zagrożonych dysfunkcjonalnością;

- wzbogacanie zajęć dla dzieci i młodzieży kształtujących umiejętności prowadzenia dialogu, radzenia sobie ze stresem;

- prowadzenie zajęć dla rodziców kształtujących umiejętności prowadzenia dialogu z dzieckiem, radzenia sobie w sytuacjach trudnych wychowawczo;

- wzbogacanie zajęć dla dzieci i młodzieży kształtujących umiejętność percepcji i recepcji siebie i innych ludzi;

- promowanie i wspomaganie organizacji i grup samopomocowych działających na rzecz dzieci, młodzieży i rodzin z deficytami wychowawczymi.

Cel operacyjny:

Zapobieganie marginalizacji i wykluczeniu społecznemu wśród dzieci i młodzieży

Zadania:

- wdrożenie do gimnazjalnych programów dydaktycznych treści o charakterze profilaktycznym, edukacyjnym i wychowawczym z zakresu patologii społecznej, uzależnień;

- redukowanie czynników emocjonalnych, psychologicznych i ekonomicznych sprzyjających procesowi marginalizacji wśród dzieci i młodzieży.

EDUKACJA

Cel operacyjny:

Rozwój dydaktyczny

Zadania:

- promowanie, wspieranie zajęć szkolnych mających na celu kształtowanie postaw ukierunkowanych na rozwój umiejętności społecznych wśród dzieci i młodzieży;

- promowanie, wspieranie zajęć wśród dzieci i młodzieży mających na celu budowanie postaw sprzyjających kreatywności, przedsiębiorczości, umiejętności wyrażania i prezentowania własnej osoby;

- realizacja w procesie dydaktycznym programów rozbudzających wśród dzieci i młodzieży świadomość problemów społecznych i cywilizacyjnych;

- realizacja w procesie dydaktycznym programów przygotowujących dzieci i młodzież do prawidłowej diagnozy i rozwiązywania problemów społecznych, rodzinnych i jednostkowych.

Cel operacyjny:

Wsparcie dzieci i młodzieży szczególnie uzdolnionej

Zadania:

- opracowanie i wdrożenie efektywnego systemu wyłaniania dzieci i młodzieży szczególnie uzdolnionej;

- opracowanie i wdrożenie efektywnego systemu motywowania, wyróżniania i nagradzania dzieci i młodzieży szczególnie uzdolnionej;

- stwarzanie warunków sprzyjających dalszemu rozwojowi zdolności i umiejętności uczniów;

- opracowanie i wdrożenie efektywnego systemu monitoringu rozwoju dzieci i młodzieży szczególnie uzdolnionej.

SPORT I REKREACJA

Cel operacyjny:

Budowanie warunków do aktywności sportowo - rekreacyjnej dzieci i młodzieży

Zadania:

- inicjowanie i wspieranie plenerowych imprez rekreacyjnych i sportowych dla dzieci, młodzieży i rodzin;

- współpraca z klubami sportowymi;

- stwarzanie warunków równego dostępu do oferty sportowo - rekreacyjnej dla dzieci i młodzieży;

- wspieranie imprez sportowo - rekreacyjnych o charakterze integracyjnym;

- wspieranie różnych form turystyki lokalnej i krajowej.

Cel operacyjny:

Promocja aktywnego spędzania czasu wolnego przez dzieci i młodzież

Zadania:

- poszerzenie oferty zajęć pozalekcyjnych dla dzieci i młodzieży w okresie roku szkolnego i okresu wakacyjnego;

- wspieranie projektów zapobiegających biernemu spędzaniu czasu wolnego oraz uzależnieniom wśród dzieci i młodzieży.

ZDROWIE I KONDYCJA

Cel operacyjny:

Wyrównywanie deficytów zdrowotnych

Zadania:

- promowanie i realizacja programów prezentujących prawidłowe, bezpieczne zasady zachowań na drodze, w domu, w czasie zajęć i czasie wolnym, a także w kontaktach z innymi ludźmi;

- realizacja profilaktycznych, prozdrowotnych programów szkolnych dotyczących wad postawy, wzroku, prawidłowego żywienia i uzależnień wśród dzieci i młodzieży;

- wspieranie badań stanu zdrowia i kondycji dzieci i młodzieży;

- zapobieganie powstawaniu deficytom zdrowotnym przez promocję i dbałość o higienę oraz szczepienia ochronne;

- wspieranie programów rehabilitacyjnych dla dzieci i młodzieży, zwłaszcza niepełnosprawnej;

- wspieranie rodzin z dziećmi chorymi długotrwale i niepełnosprawnymi;

- wspieranie programów sprzyjających tolerancji wobec osób niepełnosprawnych.

BEZPIECZEŃSTWO

Cel operacyjny:

Zwiększenie poczucia bezpieczeństwa wśród dzieci i młodzieży

Zadania:

- promocja policyjnych programów profilaktyczno - edukacyjnych z zakresu bezpieczeństwa wśród dzieci i młodzieży;

- promocja programów ukazujących zagrożenia cywilizacyjne oraz sposoby ich przezwyciężania;

- cykliczna kontrola zakazu sprzedaży papierosów i alkoholu nieletnim;

- szkolenia kadry pedagogicznej z zakresu uzależnień dzieci i młodzieży;

- ochrona dzieci i młodzieży przed uzależnieniem w rodzinie;

- rozwijanie programów przeciwdziałania przemocy w rodzinie, szkole;

- promocja szkoleń z zakresu zapobiegania przemocy rówieśniczej i rodzinnej;

- promocja działań wynikających z programu „Niebieska Karta”.

Realizatorzy:

- Samorząd lokalny

- Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej

- Placówki Oświatowe we współpracy z Policją i Placówkami Wychowawczymi

- Organizacje Pozarządowe

8